تعیین سرعت امواج لرزه‌ای و مدل سرعتی پوسته فوقانی در ناحیه شبکه لرزه‌نگاری شیراز

کشور ایران در میان دو صفحه سنگ‌سپهری (لیتوسفری) اوراسیا و عربستان قرار دارد که با آهنگی حدود mm/yr 25 هم‌گرا می‌شوند. کوتاه‏شدگی ناشی از این هم‌گرایی با فرورانش در مکران، چین‌خوردگی‌‌ و گسلش تراستی در کمربند کوهستانی زاگرس در جنوب، البرز و کپه‌داغ در شمال و نیز با لغزش در تعدادی گسل‌های امتداد‏‏لغز مهم (اغلب با روند شمال-جنوب) در ایران مرکزی، آشکار می‌شود. همین‌طور صفحه ایران یک ناحیه پهناور فشارشی در طول کمربند فعال کوه‌زایی آلپ-هیمالیا است که در بین صفحه عربی در جنوب غرب و سپر پایدار اوراسیا در شمال شرق قرار گرفته است. از این‌رو ایران یکی از نواحی فعال لرزه‏خیز جهان محسوب می‌شود. در این میان، ناحیه شیراز به‌سبب قرارگیری در نوار لرزه‏خیز جنوب ایران (ایالت لرزه‏زمین‌ساختی زاگرس) درخور توجه است. به‌منظور بررسی و تعیین نسبت سرعت امواج لرزه‏‏ای Vp/Vs و سرعت انتشار فازهای متفاوت، داده‏های زمین‌لرزه‌‌‏هایی که از 2002 تا 2009 در ایستگاه‏های شبکه لرزه‏نگاری شیراز ثبت شده بود، مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق با رسم منحنی زمان-سیر فاز‏های ثبت شده برای یک منطقه به مرکزیت شیراز و شعاع تقریبا 150 کیلومتر سرعت فازهای متفاوت Pg، Pn، Sg و Sn ‏به‌ترتیب برابر با 02/0 ± 16/6Vpg = ، 02/0 ± 71/3Vsg = ، 1/0±8/7Vpn = و04/0 ± 77/4Vsn = تعیین شد. همچنین با استفاده از زمان‌‌‌‌‌‌سیر و زمان رسید امواج لرزه‏ای ثبت شده در شبکه لرزه‌نگاری شیراز، متوسط نسبت سرعتی VP/VS برابر با 77/1 به‌دست آمد. درضمن در این تحقیق 78 زمین‌لرزه‌‌ از مجموع زمین‌لرزه‌‌‏های ثبت شده در این منطقه که دقت مناسبی داشتند، انتخاب شد و با استفاده از داده‏های 78 زمین‌لرزه‌‌ موردنظر، با به‌کارگیری نرم‌افزار ولست، ساختار سرعتی در ناحیه مورد بررسی تعیین ‏شد. نتایج به‌دست آمده حاکی از وجود سه ناپیوستگی در عمق‌‌های 6، 10 و14 کیلومتر است، همچنین سرعت امواج تراکمی در لایه اول 68/5 کیلومتر بر ثانیه، لایه دوم 88/5 کیلومتر بر ثانیه لایه سوم 54/6 کیلومتر برثانیه و نیم فضا 66/6 کیلومتر بر ثانیه به‌دست آمد.